Ο Δημήτρης Ξόνογλου είναι ένας ζωγράφος με πολύχρονη και γόνιμη θητεία στο χώρο της ευρωπαϊκής καλλιτεχνικής πρωτοπορίας, με ακαδημαϊκές σπουδές στην Ιταλία σε μια περίοδο έξαρσης του κονσεπτουαλισμού, που για τον ίδιο αποτέλεσε το αντίδοτο στην εσωστρέφεια και τη γαλήνια έκφραση ενός ακαδημοποιημένου μοντερνισμού. Στα νέα κινήματα ο Ξόνογλου βρήκε έδαφος για αντι-φορμαλιστικές συμπεριφορές, που θα ικανοποιούσαν αφενός την εγγενή πειραματική και ερευνητική του διάθεση και την ανάπτυξη ενός έντονου προβληματισμού για πνευματικά αλλά και για κοινωνικά φαινόμενα της εποχής του και αφετέρου θα του επέτρεπαν να ασχοληθεί με ενοχλητικά «ερεθίσματα» της σύγχρονης πραγματικότητας.

Η κατασκευή αντικειμένων ως φορέων συμβολισμού ή πολύσημου νοήματος με ταυτόχρονο σεβασμό στα υλικά και στην εν γένει διαδικασία της δημιουργίας αποτέλεσαν για τον ζωγράφο μας προσφιλή μέσα έκφρασης, όπως η φθοροποιός δύναμη της φωτιάς ή υλικά που διασκορπίζονται στο χώρο (φύλλα χαρτιού, αλεύρι κ.ά.), δημιουργώντας νέες απτικές και οπτικές σχέσεις και γενικά νέες μορφές (ή αντι-μορφές) με βιωματικά προσωπικές όψεις και όχι σπάνια με κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις.

Στην τωρινή του έκθεση το θέμα είναι «Το σπίτι του καλλιτέχνη», μία ορθογώνια κατασκευή καμωμένη από ξύλο και επενδεδυμένη εξ ολοκλήρου με αυγά, την οποία ο θεατής περιεργάζεται εξωτερικά σαν μία κιβωτό με πολύτιμο περιεχόμενο ή ως ένα δημόσιο μνημείο σε αυστηρό γεωμετρικό σχήμα με ιδέες και κρυφά (ή φανερά) νοήματα που το μετατρέπουν σε ένα «αποϋλοποιημένο» καλλιτεχνικό αντικείμενο. Την προτεραιότητα ωστόσο στο νοηματικό αυτό σύνολο έχει ένα εμβληματικό «περιεχόμενο» με κυρίαρχη την ιδέα της ζωής (όπως τα αυγά ή το βίντεο με την εγκυμονούσα γυναίκα, αλλά και τον καλλιτέχνη στην ίδια κατάσταση, ως αδηφάγο όμως καταναλωτή).

Σε μια απρόσμενα πολύσημη διάσταση κινούνται και άλλα θέματα αυτού του πληθωρικού περιεχομένου, όπως είναι μια ποικιλία αντικειμένων (κρεβάτι, κλίμακες, καρέκλες, μικρογλυπτά κ.ά.), που για τον καλλιτέχνη έχουν τη σημασία που τους αποδίδονται από την πολιτισμική ιστορία της τέχνης (με αναφορές στον έρωτα, στην πολιτική, τη θεολογία ή στην τάξη τον χορηγών).

Είναι σαφές ότι ο Ξόνογλου αναθεωρεί τις απλουστευτικές απεικονίσεις ιδεών του παρελθόντος, τις οποίες ο ίδιος εξερευνά με ενεργητικό τρόπο, αναβιώνοντας μια νέα τάση έκφρασης και αισθητικής, που αντιπροσωπεύει ένα μέρος της κοινωνίας, που στην προκειμένη περίπτωση εκπροσωπείται από τις προσωπογραφίες «φίλων και συγγενών» του καλλιτέχνη, που αμίλητοι και σκεφτικοί «πλαισιώνουν» το «Οίκο του». Η επανάληψή τους στους τοίχους της αίθουσας συνιστά την έκφραση της εμπειρίας του από το «πέρασμα του χρόνου», περνώντας από το στατικό της παραδοσιακής ζωγραφικής και της γλυπτικής και τη στιγμιαία εμπειρία που εξ ορισμού αντιπροσωπεύουν, σε μια συσσωρευμένη εμπειρία με χρονική διάρκεια, όπως με σαφήνεια καταγράφεται στο ολοκληρωμένο (από χωρική και χρονική άποψη) περιβάλλον.

Μιλτιάδης Παπανικολάου

Καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης